KONKURS ARCHITEKTONICZNO-URBANISTYCZNY
Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji i Towarzystwa Urbanistów Polskich
Konkurs „Lider Dostępności” to inicjatywa mająca na celu nagradzanie rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych, które przyczyniają się do tworzenia bardziej dostępnych przestrzeni dla wszystkich grup użytkowników, w tym osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Konkurs promuje ideę projektowania uniwersalnego, które przyczynia się do budowania bardziej inkluzywnego społeczeństwa, gdzie każdy może swobodnie korzystać z oferowanych rozwiązań, niezależnie od indywidualnych potrzeb.
Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji Ewa Pawłowska pisze: ”Po 8. edycjach konkursu, a dokładniej po 30 latach działalności Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji, wiemy, że nie chodzi tylko o windy i podjazdy, ale przede wszystkim o otwartość na drugiego człowieka, na kompleksowe spojrzenie na potrzeby nas wszystkich.”
Jak wziąć udział?
Aby wziąć udział w konkursie należy zgłosić przestrzeń lub obiekt poprzez formularz dostępny na dole strony.
Kapituła Konkursu, złożona z urbanistów oraz specjalistów z zakresu dostępności architektonicznej i projektowania uniwersalnego, a także ekspertów zgłoszonych przez Kancelarię Prezydenta RP, przyzna nagrody w ośmiu kategoriach:
• Przestrzeń publiczna – za najlepiej zaprojektowaną lub zmodernizowaną pod względem dostępności przestrzeń publiczną, otwartą dla społeczności. W tej kategorii oceniane są takie miejsca, jak place, rynki, skwery, bulwary, parki, ogrody, ścieżki dydaktyczne, plaże, place zabaw, tereny rekreacyjne, tereny sportowe, przestrzenie komunikacyjne, transportowe.
• Mały obiekt użyteczności publicznej – za nowo zrealizowany lub adaptowany obiekt o jednolitej funkcji i stosunkowo niedużej powierzchni, nie przekraczającej 10 000 m2, który wyróżnia się jakością dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnością. W tej kategorii oceniane są takie obiekty, jak przedszkola, szkoły, przychodnie rejonowe, apteki, domy kultury, restauracje, obiekty administracji lokalnej, budynki służące do obsługi bankowej, handlu, gastronomii, obsługi pasażerów.
• Duży obiekt użyteczności publicznej – za nowo zrealizowany lub adaptowany obiekt o dużej powierzchni i złożonej funkcji usługowej, który wyróżnia się jakością dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnością. W tej kategorii oceniane są takie obiekty, jak muzea, obiekty sportowe, szpitale, dworce kolejowe, lotnicze, autobusowe, uniwersytety.
• Obiekt biurowy/handlowy – za nowo zrealizowany lub adaptowany obiekt o funkcji biurowej lub handlowej, który wyróżnia się jakością dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnością. W tej kategorii oceniane są punkty handlowe oraz obiekty o charakterze biurowym (np. placówki bankowe, biurowce, centra handlowe).
• Obiekt mieszkalny/hotelowy – za nowo zrealizowany lub adaptowany obiekt o funkcji mieszkalnej lub hotelowej, który w największym stopniu spełnia wymagania dostępności, lub w którym zostały zrealizowane ciekawe i nowatorskie rozwiązania w zakresie dostępności.
• Obiekt zabytkowy – za najlepszą inwestycję związaną z modernizacją budynku zabytkowego, z uwzględnieniem potrzeb osób z niepełnosprawnością.
• Architekt/Urbanista – nagroda za całokształt prac twórczych dla osoby lub firmy, której projekty odznaczają się uwzględnianiem potrzeb osób z niepełnosprawnością.
• GRAND PRIX – nagroda specjalna, przyznawana przez Kapitułę dla wyróżniającej się firmy lub instytucji (niezależnie od kategorii).
Ogłoszenie wyników
Zwycięzców konkursu poznamy podczas uroczystej gali w Pałacu Prezydenckim, która odbędzie się pod koniec maja z okazji Europejskiego Dnia Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych.
Dodatkowych informacji na temat konkursu „Lider Dostępności”, udzielają:
Joanna Krok: 519 066 474. e-mail: joanna.krok@integracja.org
Katarzyna Figura: 505 602 711, e-mail: katarzyna.figura@Integracja.org
Laureaci konkursu
9. edycja Lider Dostępności 2024
Grand Prix
Pracowniczki i pracownicy Laboratorium Usług Społecznych w Gdyni
Laboratorium Innowacji Społecznych w Gdyni
Laboratorium Innowacji Społecznych (LIS) to samodzielna jednostka budżetowa Miasta Gdyni, której zadaniem jest szukanie i wdrażanie nowatorskich rozwiązań wychodzących naprzeciw społecznym wyzwaniom. Idea stworzenia Laboratorium wyrosła z myślenia, że miasto, aby rozwijać się w sposób zrównoważony i uzyskiwać trwałe rezultaty, potrzebuje nowych pomysłów nie tylko w sferze technologii czy gospodarki, ale również w działalności społecznej, kierowanej do mieszkańców. Dlatego zadaniem LIS jest wypracowywanie, wspieranie i upowszechnianie nowatorskich rozwiązań społecznych, tak aby mieszkańcom Gdyni – bez względu na wiek, sprawność, pochodzenie czy miejsce zamieszkania – żyło się lepiej. W ramach swojej działalności Laboratorium Innowacji Społecznych podejmuje szereg działań, w które dostępność wpisana jest w sposób naturalny, z pełnym zrozumieniem tego, że tkanka miejska bez dostępności nie może w pełni dobrze funkcjonować. Dzięki temu, tworząc i koordynując prace Centrów Sąsiedzkich „Przystań”, nie zapomniano o otwarciu ich na wszystkich użytkowników, w tym osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze i dzieci. Jakość wprowadzanych rozwiązań potwierdza fakt, że dwa z nich znalazły się w gronie tegorocznych półfinalistów. W ramach rewitalizacji dzielnicy Oksywie mieszkańcy mogą skorzystać z Parku Leśnego, który stał się nie tylko pomostem łączącym dwie części dzielnicy, ale również zielonym, przyjemnym miejscem. Ujawniono jego potencjał rekreacyjny i włączono do jego użytkowania mieszkańców, którzy ze względy na ukształtowanie terenu i brak rozwiązań służących dostępności byli wykluczeni. Kolejnym przykładem kompleksowego myślenia o mieście i jego mieszkańcach, które dzięki pracy Laboratorium Innowacji Społecznych staje się znakiem rozpoznawczym Gdyni, jest budynek wielorodzinny zlokalizowany przy ul. Dickmana 30. Obiekt zaprojektowano i wybudowano tak, żeby zapewnić wszystkim mieszkańcom, bez względu na ich wiek i sprawność, dostęp do każdej części, bez konieczności zwracania się o pomoc. Budynek i jego otoczenie są dostępne dla osób m.in. ze szczególnymi potrzebami mobilnymi, niedowidzących i niewidomych, z trudnościami z orientacją w przestrzeni. Zakres i sposób przeprowadzanych zmian oraz jakość, która towarzyszy podejmowanym przez Laboratorium Innowacji Społecznych inicjatywom, pokazują kierunek, w którym powinniśmy podążać, aby tworzyć obiekty i przestrzenie, a także całe miasta – komfortowe, przyjazne i dostępne.
Obiekt biurowy/handlowy
Nie przyznano nagrody głównej. Dwa wyróżnienia:
Biuro ISS Finance Service Centre, Gdańsk
Projekt: Zespół ISS, w tym: Alicja Muszalska, Rafał Pisulewski,
Jan Pawlik i Maria Żuchowska
Inwestor: ISS Facility Services Sp. z o.o.
ISS Finance Service Centre to nowe biuro ISS znajdujące się w budynku Wave w Gdańsku. Od wejścia – przez strefę recepcji, sale konferencyjne, indywidualne stanowiska pracy – aż po kuchnie i strefy chill out, wszystkie pomieszczenia biura zostały przemyślane tak, aby zapewnić dostępność dla różnorodnych grup użytkowników. Zastosowano kontrastowe motywy kolorystyczne, oznaczenia w alfabecie Braille’a, obniżone blaty i włączniki. W biurze przewidziano udogodnienie dla osób poruszających się na wózkach,takie jak: szerokie przejścia czy ruchome meble, a dla osób z aparatami słuchowymi – pętlę indukcyjną. Realizacja ma charakter kompleksowy – biuro zostało w całości zaprojektowane i wykonane przez zespół ISS. Dodatkowo w ramach bieżącej obsługi biura zespół facility management ISS jest regularnie szkolony w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnością, w tym ewakuacji, komunikacji i działań w sytuacjach kryzysowych.
Nowy Rynek E, Poznań
Projekt: JEMS Architekci
Inwestor: Spółka biurowa Skanska
Nowy Rynek E jest jednym z pięciu budynków kompleksu biurowego, przygotowanym w taki sposób, aby sprostać potrzebom osób z niepełnosprawnościami, rodziców z dziećmi, seniorów oraz osób nieposługujących się językiem polskim. W budynku znajdziemy: automatycznie otwierane przyciskiem drzwi, szerokie ciągi komunikacyjne, oznaczenia w alfabecie Braille’a, obniżoną ladę, dostosowane toalety, pętlę
indukcyjną, miejsca postojowe dla osób z niepełnosprawnościami i oznaczenia kontrastowe. Unikatowym elementem budynku E jest częściowozadaszony i osłonięty elewacją taras, z którego rozpościera się widok na miasto. Środowisko przyrodnicze Rynku wzbogaca fauna, w tym owady i ptaki, dla których przygotowano ule i budki lęgowe. Na placu znajduje się fontanna, pergola oraz tężnie solankowe. Zagospodarowanie
Rynku uzupełniają elementy małej architektury, podkreślone ogrodowym oświetleniem, a także urządzenia służące do zabawy najmłodszym użytkownikom.
Przestrzeń publiczna
Park Leśny na Oksywiu w Gdyni
Projekt koncepcyjny: Pracownia Projektowa Kaja Pobereżny
Projekt budowlany i wykonawczy: Autorska Pracownia Architektury
CAD Sp. z o.o.
Inwestor: Miasto Gdynia
Głównym założeniem było stworzenie bezpiecznego i dostępnego sposobu na powiązanie dwóch części dzielnicy Oksywie. Pomimo trudnego ukształtowania terenu udało się stworzyć przestrzeń, która umożliwia pokonanie trasy osobom o różnej sprawności i kondycji w sposób komfortowy. Ujawniono też potencjał rekreacyjny lasu, który z przestrzeni postrzeganej jako niebezpieczna stał się uczęszczaną przestrzenią spacerową. Obiekt obejmuje dwie krzyżujące się ze sobą trasy piesze oraz niewielki teren rekreacyjny dla dzieci. Główna trasa, stanowiąca przejście „na skróty”, umożliwia szybkie dotarcie do sąsiedniej części dzielnicy. Druga trasa, bez schodów, meandruje wokół trasy głównej, pozbawiona jest stopni i progów. Trasa ta oferuje otwarcia widokowe na gdyński port i włącza do użytkowania tej przestrzeni osoby do tej pory wykluczone. Ponad trasą główną poprowadzona została konstrukcja oświetlenia, której forma przypomina pomarańczowy zygzak. Na całej trasie co 50 metrów zlokalizowano miejsca odpoczynku. Park Leśny na Oksywiu to miejsce, które stało się niezwykle ciekawą przestrzenią publiczną i przykładem architektury stworzonej przede wszystkim z myślą o użytkownikach i ich realnych potrzebach.Wyróżnienie
Park Centralny w Gdyni
Projekt: ARCH-DECO Sp. z o.o.
Inwestor: Miasto Gdynia
Park Centralny, określany jako nowe zielone płuca Gdyni, zapewnił wszystkim gdynianom, niezależnie od wieku i sprawności, przestrzeń do rekreacji i aktywności na świeżym powietrzu w samym centrum miasta. Park podzielony jest na kilka stref.Strefa spokojnej rekreacji z alejkami pełnymi kwiatów i krzewów mieści tor do gry w bule, stoliki do gry w szachy, wybieg dla psów, ogródki społeczne i ogród sensoryczny. Strefa aktywności to m.in.: linowy plac zabaw, skatepark, siłownia oraz nowe ścieżki dla biegaczy i wrotkarzy. Strefa wypoczynku to staw z fontanną, który zimą pełni funkcję lodowiska, obiekty gastronomiczne i zielone polany piknikowe. Tak wielowym iarowespojrzenie na użytkowników, ich potrzeby i możliwości sprawia, że jest to idealny przykład przestrzeni uniwersalnej.
Duży obiekt użyteczności publicznej
Nowe Czytelnie Biblioteki Narodowej w Warszawie
Projekt architektoniczny: KONIOR STUDIO, SOKKA
Inwestor: Biblioteka Narodowa
Zaprojektowany w latach 60. budynek Biblioteki Narodowej przeszedł w ostatnich latach gruntowną modernizację, która objęła czytelnie i przestrzenie ogólnodostępne dla czytelników. Koncepcja autorstwa pracowni Konior Studio z szacunkiem odniosła się do modernistycznego charakteru budynku, ale też spełniła najwyższe standardy estetyczne i ergonomiczne i podkreśliła rangę miejsca – gmachu jednej z najstarszych i największych bibliotek narodowych na świecie. Modernizacja w sposób znaczący poprawiła również kwestię dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Służy temu m.in. nowy, bardziej czytelny układ komunikacyjny i przestrzenny. Trzykrotnie większe, rozmieszczone na dwóch poziomach czytelnie dysponują obecnie prawie 400 miejscami wyposażonymi w ergonomiczne meble i oświetlenie. Wszystkie poziomy nowych czytelń łączą windy dostosowane do użytkowania przez osoby z niepełnosprawnością. Z dbałością zaprojektowano również system identyfikacji wizualnej, dostosowany do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących (maksymalny kontrast, mapy tyflograficzne, oznaczenia w alfabecie Braille’a). Biblioteka zapewnia czytelnikom nie tylko dostępność architektoniczną, ale też informacyjno-komunikacyjną. Punkt Dostępu Osób z Niepełnosprawnościami do Zbiorów BN wyposażony jest w technologie umożliwiające udostępnianie zbiorów osobom z ograniczonymi możliwościami samodzielnego czytania zwykłego druku. Czytelnie wyposażono również w punkty elektronicznej nawigacji, a osoby z problemami ze słuchem mają do dyspozycji pętlę indukcyjną, filmy informacyjne w języku migowym oraz usługę tłumaczenia w języku migowym on-line.
Wyróżnienie
Dworzec Autobusowy w Lublinie
Projekt architektoniczny: Tremend Sp. z o.o.
Inwestor: Zarząd Transportu Miejskiego w Lublinie
Dworzec Autobusowy w Lublinie to nie tylko nowa wizytówka miasta, ale też jedna z najciekawszych inwestycji publicznych w Polsce ostatnich lat. Obiekt składa się z 3-kondygnacyjnego budynku dworca z parkingiem podziemnym, przestrzeni rekreacyjnej na dachu, placu dworcowego oraz stanowisk autobusowych. Zarówno budynek, jak i jego otoczenie zostały dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Bezpieczną i sprawną komunikację po obiekcie ułatwiają ścieżki naprowadzające i pola uwagi, a także czytelny system identyfikacji wizualnej, tabliczki w alfabecie Braille’a, plany tyflograficzne, wyświetlacze i komunikacja dźwiękowa na peronach. Dostęp do budynku zapewniają bezprogowe, automatycznie otwierane drzwi. Kasy biletowe wyposażono w pętle indukcyjne, a lady dwóch z nich obniżono do wys. 90 cm. W budynku znajdują dwie łazienki dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, w tym komfortka. Dostęp do wszystkich kondygnacji zapewnia winda z informację wizualną, dźwiękową i dotykową
Mały obiekt użyteczności publicznej
Centrum Aktywności Międzypokoleniowej przy ul. Ceramicznej, Warszawa
Projekt: Bujnowski Architekci
Inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa
Centrum Aktywności Międzypokoleniowej to z założenia obiekt wielofunkcyjny, pełniący misję integracji społecznej i pokoleniowej. Klubokawiarnia, żłobek, dom dziennego pobytu dla seniorów, miejsce wsparcia dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną, ogród społecznościowy, place zabaw i siłownia plenerowa – to tylko niektóre z przestrzeni, które znajdują się w CAM Ceramiczna na Białołęce. Stworzenie miejsca otwartego na tak szeroką i zróżnicowaną grupę odbiorców było możliwe dzięki wprowadzeniu kompleksowych rozwiązań z zakresu dostępności. Zadbano o odpowiednie dojścia i dojazdy, udostępniono każdą ze stref dla osób poruszających się na wózkach, a ciągi komunikacyjne wyposażono w balustrady ścienne oraz oznakowania dla osób niewidomych i słabowidzących. Poza toaletami dostosowanymi do potrzeb osób z niepełnosprawnością w budynku znajduje się również komfortka. Pokazuje to, że twórcy tego miejsca nie zatrzymali się tylko na wymaganych elementach dostępności, ale poszli krok dalej, tworząc miejsce przyjazne i komfortowe dla swoich użytkowników. Centrum Aktywności Międzypokoleniowej to obiekt, w którym rozwiązania architektoniczne ściśle korespondują z funkcją, jaką ma on spełniać. W tę myśl wpisuje się również wprowadzenie do wnętrz kolorów, które nie przytłaczają, za to ożywiają wnętrze budynku, nadając mu ciepły, przyjazny charakter.
Wyróżnienia
Dom Oczami Brata
Projekt architektoniczny: Mariusz Mirek
Inwestor: Fundacja Oczami Brata
Dom Oczami Brata to miejsce, które zapewnia wsparcie dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną, ich rodzin i opiekunów oraz służy społeczności lokalnej. Obiekt składa się z dwóch 2-kondygnacyjnych budynków. W budynku, w którym mieszczą się mieszkania treningowe oraz prowadzone są usługi opieki wytchnieniowej, mieszkańcy mają do dyspozycji 12 jasnych,
przestronnych pokoi z dostępnymi łazienkami, salon z kuchnią, pokój spotkań,a także pokój asystenta. W drugim budynku prowadzona jest działalność rehabilitacyjna, kulturalna (siedziba dwóch teatrów), warsztatowa
oraz administracyjna Fundacji Oczami Brata. Obiekt pozbawiony jest barier architektonicznych. Zastosowano w nim m.in. szerokie, bezprogowe drzwi,a komunikację pionową zapewnia winda przystosowana do obsługi przez osoby z niepełnosprawnościami. Bezpieczeństwo w części mieszkalnej budynku oraz łazienkach zapewnia system przyzywowy obsługiwany z tablic w pokojach asystentów oraz aplikacji mobilnej.
Dom Otwarty, Warszawa
Projekt: Studio Budowlane „Unity” S.C.
Inwestor: Dom Kultury „Świt” w Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy
Dom Otwarty to placówka kultury, która powstała z myślą o osobach z niepełnosprawnościami i przy ich udziale. W wyniku współpracy i przy zaangażowaniu wielu środowisk stworzono w pełni inkluzyjną
przestrzeń, w której skład wchodzą: pracownia VR, sala plastyczna, sale muzyczne, sala taneczna, sala do jogi i relaksu oraz pokoje do zajęć indywidualnych. Wszystkie pomieszczenia są dostosowane do osób
z ograniczeniami w poruszaniu się, osób z ograniczeniami sensorycznymi, wzroku, słuchu, w spektrum, osób niskorosłych lub wysokiego wzrostu, kobiet w ciąży, osób z otyłością oraz osób nieznających języka polskiego. Jest to również kolejne miejsce na mapie Polski posiadające komfortkę. Wydarzenia odbywające się w placówce prowadzone są z szerokim wachlarzem działań zwiększających dostępność (obecność asystenta, tłumaczenie z oraz na PJM, wykorzystanie pętli indukcyjnych).
Centrum Sąsiedzkie Przystań Widna 2A
Projekt architektoniczny: PB Studio – arch. Jakub Piórkowski,
arch. wnętrz Hanna Bialic,
IPA – arch. Filip Kozarski, Studiomania – arch. Adrian Mania
Inwestor: Miasto Gdynia
Przystań Widna 2A to jedno z 8 centrów sąsiedzkich powstałych w Gdyni w odpowiedzi na potrzeby mieszkańców, gdzie można ciekawie spędzić wolny czas czy skorzystać z oferty miejskich instytucji. W kompleksie dwóch budynków mieszczą się m.in. biblioteka, wielofunkcyjna sala sąsiedzka z kącikiem zabaw, kuchnia przeznaczona na warsztaty kulinarne, miejsca spotkań, sale do ćwiczeń
z zapleczem sanitarnym, pomieszczenia wykorzystywane przez pracowników Dzielnicowego Ośrodka Pomocy Społecznej, sale dla najmłodszych oraz sale warsztatowe. Całości dopełnia przestronne patio w formie amfiteatru z małą architekturą i zielenią. Oba budynki i patio są w pełni dostosowane do potrzeb osób w różnym wieku i o różnej sprawności. Windy i bezprogowe, szerokie drzwi w środku i na zewnątrz zapewniają wygodny dostęp na wszystkie kondygnacje osobom poruszającym się na wózkach czy rodzicom z wózkami dziecięcymi, akustyczne sufity redukują hałas, a rozwiązania w kuchni warsztatowej pozwalają na korzystanie z niej przez osoby poruszające się na wózkach. Zastosowano również kontrasty kolorystyczne ułatwiające orientację osobom z wadami wzroku oraz starszym i z zaburzeniami percepcji, tabliczki informacyjne z pismem wypukłym i planami tyflograficznymi; w budynkach znajdują się również toalety z udogodnieniami dla osób z niepełnosprawnościami i opiekunów z małymi dziećmi.
Obiekt mieszkalny/ hotelowy
Nie przyznano nagrody głównej. Dwa wyróżnienia:
Dom Matki Bożej Serdecznej. Schronisko dla osób w kryzysie bezdomności, z usługami opiekuńczymi, Warszawa
Projekt: xystudio – Filip Domaszczyński, Marta Nowosielska, Dorota Sibińska
Inwestor: Fundacja Domy Wspólnoty Chleb Życia
Dom Matki Bożej Serdecznej to miejsce przeznaczone na czasowy pobyt osób z niepełnosprawnościami oraz chorych, oferujące nie tylko nocleg, ale także możliwość ustalenia tożsamości, opiekę lekarską, diagnozę i terapię. Osoby w kryzysie bezdomności mogą uzyskać tu wsparcie w rozwijaniu umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych i rozwiązywania problemów. Nowe schronisko jest przygotowane na przyjęcie 70 osób, które po uzyskaniu odpowiedniej opieki będą mogły kontynuować leczenie i terapie w specjalistycznych placówkach. Przestrzeń obiektu jest otwarta i w pełni pozbawiona barier architektonicznych. Wszystkie pomieszczenia skupione są wokół centralnej kaplicy w kształcie domu — pierwszej potrzeby człowieka. Kaplica, wykonana z drewna, połączona jest z przestrzenią jadalni. Wokół nich rozlokowano funkcje mieszkalne i wspomagające. Mieszkańcy Domu śpią w sześcioosobowych pokojach, które zapewniają im pewien poziom intymności i prywatności, często niemożliwy do osiągnięcia w tego typu placówkach. W obiekcie znajduje się 13 dostępnych łazienek, rozmieszczonych w różnych częściach budynku, aby ułatwić dotarcie do nich osobom o różnej sprawności fizycznej. Na ścianach zamocowano pochwyty, zapewniono szerokie przejścia, podniesiono barierki na antresoli by zapewnić większe bezpieczeństwo. Posadzki poprzez różne kolory ukazują podziały na strefy. Zachowano kontrast kolorystyczny między ścianą, drzwiami a podłogą. Wyrazista kolorystyka i różnica faktur posadzek ułatwiają orientację osobom niedowidzącym. W budynku znajdują się sala do zajęć ruchowych, terapii sensorycznej oraz specjalistyczny gabinet lekarski. Szczególnie ważnym rozwiązaniem zastosowanym przez projektantów było wprowadzenie dostępności przez zabiegi przestrzenne, a nie wyposażenie. To proste układy rzutów bez korytarzy i zakamarków stały się receptą na stworzenie przestrzeni elastycznej, wielofunkcyjnej i uniwersalnej.
Obiekt zabytkowy – I nagroda ex aequo
Arsenał i Klasztorek – część kompleksu Muzeum Książąt Czartoryskich
Projekt przebudowy, nowej ekspozycji (Galeria Sztuki Starożytnej) i aranżacji wnętrz Arsenału: DRESLER STUDIO Architektura i Urbanistyka,
projekt aranżacji Klasztorka: ART FM
Inwestor: Muzeum Narodowe w Krakowie
Klasztorek i Arsenał to budynki wchodzące w skład kompleksu Muzeum Książąt Czartoryskich. Otwarcie Klasztorka dla zwiedzających w 2023 roku połączyło komunikacyjnie wszystkie trzy budynki w jeden kompleks i tym samym zakończyło złożony, wieloletni proces inwestycyjny zapoczątkowany remontem Pałacu Czartoryskich, który miał na celu udostępnienie zwiedzającym jednej z najcenniejszych kolekcji muzealnych w Polsce. Oba budynki – Klasztorek i Arsenał w pełni dostosowano do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Arsenał wyposażono w takie rozwiązania, jak: podjazd w strefie wejścia, windę z przyciskami w alfabecie Braille’a i komunikatorem głosowym, ścieżki naprowadzające i pola uwagi. Dostosowana lada kasy biletowej pozwala na wygodną obsługę widzów o różnych potrzebach. W przestrzeni Arsenału znajdują się również wygodne siedziska z podłokietnikami, dostępna szatnia oraz toaleta dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością narządów ruchu. W Klasztorku zastosowano z kolei platformy przyschodowe, ułatwiające poruszanie się osobom korzystającym z wózków inwalidzkich, dostępna jest też dostosowana toaleta. Podobnie jak w Pałacu Czartoryskich, tak i w obu budynkach zadbano o dostępność zbiorów i bogatą ofertę edukacyjną uwzględniającą percepcyjne możliwości odbiorców z niepełnosprawnościami. Zespoły specjalistów opracowały kopie dzieł sztuki i instalacje dotykowe, wraz z audiodeskrypcją i informacjami w alfabecie Braille’a, które pozwalają w sposób kompleksowy i pogłębiony poznawać historię i formę wybranych eksponatów. Zwiedzający mogą ponadto korzystać z koszyków sensorycznych z tyflografikami i audiodeskrypcji. Przestrzenne, niskie gabloty pozwalają wygodnie oglądać zbiory przez osoby o różnym wzroście, w tym osoby poruszające się na wózkach. W obu galeriach prowadzone są też stałe działania edukacyjne dla widzów o specjalnych potrzebach, w tym oprowadzanie w PJM dla osób niesłyszących i oprowadzanie dla widzów ze spektrum autyzmu.
Obiekt zabytkowy – II nagroda ex aequo
Pałac Sobieszów – Centrum Przyrodniczo-Edukacyjne Karkonoskiego Parku Narodowego
Projekt architektoniczny: Pracownia Architektoniczna 1997
Inwestor: Karkonoski Park Narodowy
Pałac Sobieszów – Centrum Przyrodniczo-Edukacyjne powstało dzięki pracom rewitalizacyjnym w zespole pałacowo-folwarcznym powstałym na przestrzeni XVII/XVIII w. Po II wojnie światowej w obiekcie mieściła się szkoła rolnicza wraz z gospodarstwem. Dzięki renowacji odtworzono dawny układ urbanistyczny całego założenia i dostosowano kompleks obiektów do szerokiego grona odbiorców, w tym osób starszych i z niepełnosprawnościami. Obecnie zabytkowy zespół pałacowo-folwarczny pełni funkcje nowoczesnego centrum edukacji ekologicznej, w którym organizowane są festiwale, koncerty, warsztaty oraz konferencje naukowe. Założenie składa się z Pałacu oraz licznych zabudowań, m.in.: Domu Ogrodnika, Budynku Wejściowego, Wielkiej i Małej Stajni, Zabytkowego Spichlerza. We wszystkich obiektach innych niż parterowe zapewniono przystosowane windy, a w miejscu, w którym z uwagi na ukształtowanie terenu i historyczną architekturę nie udało się wyeliminować schodów, zastosowano platformę przyschodową. W budynkach zapewniono toalety dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, z systemem przyzywowym, szerokie wejścia do obiektów bez poprzedzających je schodów, poręcze przy schodach w kontrastowym kolorze, odznaczające się od tła. Przygotowano też audiodeskrypcję wystawy i oprowadzanie w Polskim Języku Migowym (PJM) dla osób niesłyszących oraz ekspozycję multisensoryczną, oddziałującą na zmysły wzroku, słuchu, węchu i dotyku. Pracownicy i edukatorzy zostali przeszkoleni w zakresie podstaw Polskiego Języka Migowego.
Architekt/Urbanista
Michał Brutkowski
Kapituła jednomyślnie zadecydowała o przyznaniu nagrody Michałowi Brutkowskiemu – w uznaniu jego dotychczasowej działalności oraz licznych projektów tworzonych w duchu projektowania uniwersalnego. Swoją karierę zawodową rozpoczął w latach 1979–1981, jako asystent w Biurze Projektowym Inwestprojekt Warszawa, kierowanym przez prof. Halinę Skibniewską, pionierkę projektowania dostępnego w Polsce. W 1991 roku założył autorską pracownię Archigraf, która do dziś projektuje obiekty użyteczności publicznej, handlowe, administracyjne, oświatowe, sportowe, ochrony zdrowia, przemysłowe i mieszkalne. Zajmuje się także budynkami objętymi ochroną konserwatorską, modernizacją istniejących budynków oraz przystosowywaniem ich do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Do najważniejszych projektów Michała Brutkowskiego należą m.in.: kryty basen kąpielowy z udogodnieniami dla osób z niepełnosprawnością oraz zapleczem rehabilitacyjnym w Konstancinie-Jeziornie (1998–2003), centrum handlowo-usługowe z dworcem PKP Warszawa Wileńska (współautor, 1999–2001), Centrum Targówek „Zielony Park Handlowy” w Warszawie (współautor 2006–2008), przebudowa i rozbudowa Szkoły Podstawowej nr 4 w Słomczynie (2023) oraz budynek administracyjno-biurowy ZGK w Konstancinie-Jeziornie (nominowany do konkursu „Lider Dostępności 2024”). Michał Brutkowski jest również autorem licznych projektów adaptacyjnych, które dostosowały Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej (2015–2024) oraz zabytkowe budynki Uniwersytetu Warszawskiego (od lat 2000 do dziś) do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, w tym m.in. gmach Instytutu Kultury Polskiej (nagroda Grand Prix w konkursie „Warszawa bez barier” 2004), Pałac Czetwertyńskich, Pałac Kazimierzowski, budynek Zarządu Samorządu Studentów, Audytorium Maximum i Instytut Filozofii i Socjologii. Michał Brutkowski jest też cenionym członkiem zespołów eksperckich i kapituł konkursowych, jurorem w konkursach architektonicznych oraz autorem i współautorem artykułów i prac naukowych poświęconych dostępności architektonicznej. Od lat 70. XX wieku związany jest zawodowo z Wydziałem Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie niestrudzenie propaguje wśród studentów i dyplomantów ideę dostępności obiektów dla osób z niepełnosprawnością oraz zasady projektowania uniwersalnego.
Patronat Honorowy Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy
Organizatorzy: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Towarzystwo Urbanistów Polskich
Projekt współfinansowany z środków: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Patroni Medialni: TVP, Program 1. Polskiego Radia, Architektura&Biznes, Izba Architektów RP, Builder, URBNEWS, niepelnosprawni.pl
8. edycja Lider Dostępności 2023
Przestrzeń publiczna
(dwie równorzędne nagrody):
Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy
Promenada Zdrowia w Świnoujściu
Duży obiekt użyteczności publicznej
Zachodnia Brama Metropolii Silesia – Centrum Przesiadkowe w Gliwicach
Obiekt usług lokalnych
Oficyna Przytułku św. Franciszka Salezego w Warszawie
Obiekt biurowo-handlowy
Nagroda główna: Kampus biurowy Forest w Warszawie
Wyróżnienie: PZU Park
Obiekt mieszkalny/hotelowy
Nagroda główna: Dom Ronalda McDonalda
Wyróżnienie: Centrum Opieki Wytchnieniowej „Dom Światła” w Toruniu-Grębocinie
Obiekt zabytkowy
Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu
Architekt/Urbanista
OVO Grąbczewscy Architekci
7. edycja Lider Dostępności 2022
- GRAND PRIX: Dom Pomocy Społecznej nr 1, Poznań, ul. Żołnierzy Wyklętych
- PRZESTRZEŃ PUBLICZNA
(dwie równorzędne nagrody):
Browary Warszawskie - Trasa Turystyczna od Kopy do Równi pod Śnieżką
- DUŻY OBIEKT UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
Nagroda główna: Biblioteka Nauk Ścisłych i Technicznych Politechniki Wrocławskiej
Wyróżnienie: Dworzec Autobusowy w Kielcach - OBIEKT USŁUG LOKALNYCH
Nagroda główna: Szkoła nr 400 w Wilanowie - OBIEKT BIUROWO–HANDLOWY
Nie przyznano nagrody głównej
Wyróżnienie: Centrum Południe, Wrocław - OBIEKT MIESZKALNO–HOTELOWY
Nagroda główna: Dom Pomocy Społecznej nr 1, Poznań, ul. Żołnierzy Wyklętych
Wyróżnienie: Mieszkanie Plus, ul. Okólna, Toruń
Wyróżnienie: Jeleniogórska Spółdzielnia Mieszkaniowa, Strefa wejścia - OBIEKT ZABYTKOWY
Nagroda główna: Teatr Baj
Wyróżnienie: Kamienica Wielopokoleniowa (Warszawa Praga) - ARCHITEKT/URBANISTA
Ewa Kuryłowicz - WYRÓŻNIENIE SPECJALNE: Zakład Ubezpieczeń Społecznych
6. edycja Lider Dostępności 2021
- Architekt/urbanista: prof. Krzysztof Chwalibóg
- Przestrzeń publiczna – wyróżnienie: Park Miejski w Starogardzie Gdańskim
- Duży obiekt użyteczności publicznej: stacja metra Młynów w Warszawie
- Obiekt usług lokalnych:
- Przedszkole Miejskie nr 20 im. Smoka Felusia w Mielcu
- Szkoła Podstawowa nr 174 z Oddziałami Integracyjnymi im. Tadeusza Kościuszki w Warszawie Wesołej
- wyróżnienie: budynek terapeutyczno-edukacyjny w Mikoszowie
- Obiekt biurowo-handlowy:
- „Nowy Targ” we Wrocławiu
- Varso Place w Warszawie
- Obiekt mieszkalny/hotelowy: Dom Marzeń w Gdyni
- Obiekt zabytkowy: Muzeum Emigracji w Gdyni
5. edycja Lider Dostępności 2020
- Grand Prix: Muzeum Narodowe w Krakowie
- Architekt/urbanista: Pracownia architektoniczna xystudio z Warszawy
- Przestrzeń publiczna – wyróżnienie: Park Bulwary w Tomaszowie Mazowieckim
- Duży obiekt użyteczności publicznej: Brama Poznania oraz Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach
- Obiekt usług lokalnych: Pływająca Baza Nurkowa na jeziorze Płocie oraz Dom dla Bezdomnych w Jankowicach
- Obiekt biurowo-handlowy: Malta House w Poznaniu
- Obiekt mieszkalny/hotelowy – wyróżnienie: Osiedle Mickiewicza w Warszawie
- Obiekt zabytkowy: Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
4. edycja Lider Dostępności 2019
- Grand Prix: Uniwersytet Warszawski
- Architekt/urbanista: JEMS Architekci
- Sieć placówek: oddziały BNP Paribas Bank Polska
- Obiekt kulturalny/edukacyjny: Centrum Edukacji Ekologicznej w Nowej Palmiarni, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- Obiekt kulturalny/edukacyjny: Przedszkole „Żółty Słonik” w Suwałkach
- Obiekt usługowy: KÄRCHER Hala Cracovia Centrum Sportu Niepełnosprawnych
- Wyróżnienie: Centrum Aktywności Międzypokoleniowej „Nowolipie” (CAM) w Warszawie
- Obiekt mieszkalny/hotelowy: Dom Studencki „Hanka” UAM
- Obiekt mieszkalny/hotelowy – wyróżnienie: Centrum Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej – Zakład Aktywności Zawodowej „Słoneczne Wzgórze” w Tarnowie
- Obiekt zabytkowy: Muzeum Warszawy
- Obiekt zabytkowy – wyróżnienie: Muzeum Podgórza, Oddział Muzeum Krakowa
- Przestrzeń publiczna – wyróżnienie: przebudowa ulicy św. Marcin w Poznaniu
3. edycja Lider Dostępności 2018
- GRAND PRIX: Grupa Skanska
- Samorząd: Miasto Poznań
- Architekt/urbanista: Marek Wysocki
- Obiekt usługowy: Green2Day
- Przestrzeń publiczna: Plac Europejski
- Obiekt usługowy – wyróżnienie: Centrum Handlowe Posnania
- Obiekt usługowy – wyróżnienie: Gdański Teatr Szekspirowski
- Sieć placówek: Łódzka Kolej Aglomeracyjna
- Obiekt zabytkowy: EUROPEUM – Ośrodek Kultury Europejskiej (Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie)
- Obiekt zabytkowy – wyróżnienie: EC1 Łódź – Miasto Kultury
- Obiekt mieszkalny: Skanska Residential Development Poland
2. edycja Lider Dostępności 2017
- GRAND PRIX: Miasto Katowice
- Samorząd: Miasto Katowice
- Architekt/urbanista: Tomasz Konior
- Obiekt usługowy: Lotnisko Chopina
- Przestrzeń publiczna: Plac miejski z targowiskiem i Ratuszem w Siechnicach
- Sieć placówek: Uniwersytet Warszawski
- Obiekt zabytkowy: Stara Oranżeria z Teatrem Królewskim i Formiernią w Łazienkach Królewskich w Warszawie
- Obiekt zabytkowy – wyróżnienie: Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie
- Obiekt mieszkalny: Dom Studenta Nr 4 przy ul. Zamenhofa w Warszawie
1. edycja Lider Dostępności 2016
- GRAND PRIX: Miasto Gdynia
- Samorząd: Miasto Gdynia
- Obiekt zabytkowy: Sukiennice w Krakowie
- Przestrzeń publiczna: Szpilkostrada we Wrocławiu
- Sieć placówek: Poczta Polska
- Obiekt użyteczności publicznej: Centrum Kongresowe ICE Kraków
- Obiekt użyteczności publicznej – wyróżnienie: Stacja Paliw PKN Orlen S.A. nr 682,
przy al. Solidarności 100 w Warszawie - Obiekt mieszkalny/biurowy: Laboratorium Tech-Safe-Bio w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym
- Architekt/urbanista: biuro projektowe Ingarden & Ewý Architekci